Мая Дуброва

Страница посвящена деревне Дуброва, её истории и окрестностям

это активная ссылка на пост в этом же блоге "Знакамітыя землякі - уражэнцы Дубровы", напісаны мною, аўтарам блога ў 2013 годзе.

http://buselluda.blogspot.com.by/2013/12/blog-post_2549.html

Яшчэ адзін наш знакаміты земляк Бусел Яўген Сямёнавіч
http://buselluda.blogspot.com.by/2013/10/blog-post_5229.html

Можа, недзе ёсць вёскі яшчэ прыгажэй,

Нам не хопіць жыцця, каб усе абыйсці,

Ды за нашу Дуброву ўсё ж даражэй,

І мілей, і бліжэй нам нідзе не знайці

Можа, недзе ёсць вёскі яшчэ прыгажэй,

Ды няма за Дуброву нам даражэй!

Ёсць у кожнага свой незабыўны куток

Дзе ніколі не страшаць ніякія спёкі і сцюжы.

Дзе з калодзежа возьмеш гаючай вадзіцы глыток

І адчуеш сябе маладым і шчаслівым і дзюжым.

Кожнае паселішча, незалежна ад яго памераў і геаграфічнага знаходжання, мае сваю ўласную гісторыю, якая складаецца з соцен людскіх лёсаў, найчасцей непрыкметных і нікому невядомых. Але ад гэтага ягонае жыццё не становіцца менш цікавым для таго чалавека, які захоча даведацца, хто заснаваў населены пукт, хто будаваў, а потым жыў тут, пакідаючы ў спадчыну нашчадкам здабыткі ўласнай працы і розуму, славу ці ганьбу, рысы твару і паставу, характар і звычкі. Безумоўна, мае адметную гісторыю і вёска Дуброва, якая ўтульна размясцілася па правым беразе невялікай рачулкі Іпа.

пра назву вёскі, рэчку чытаем тут

Бусел Васіль Пятровіч, уражэнец Дубровы, жыў у Дайнеках, аўтар паэмы, прысвечанай нашай вёсцы.

Мая Дуброва (Успаміны) Васіль Бусел.

Як вядома з гiстарычных звестак, Дуброва не уваходзiла ў склад памешчыцкiх маёнткаў, а была дзяржаўнай. У той час, як Язвiн i Вялiкi Бор служылi прыгону Пушчыных. Невялiкай па плошчы колькасцю глебы, якая ацэньвалася сярэднiм разрадам (усяго 47 дзесяцiн), валодала арандатар нейкая Лазоўская Юзефа (па звестках 1872 года). Астатняя дуброўская зямля была нiзкаг разраду: на ей раслi лес, хмызнякi. Значная частка тэрыторыi была забалочана да непраходнасцi. Таму ў барацьбе за выжыванне сяляне, якiя былi дзяржаўнымi, iмкнулiся пашырыць плошчы зямлi i сенажацяў. На ўскраiнах лясных масiваў раскарчоўвалi хмызнякi i сеялi хлеб, бульбу. Гэтыя кавалкi раллi i сенажацяў належалi таму, хто iх распрацаваў i паступова сталi насiць яго прозвiшча. Адсюль такое мноства назваў урочышчаў. Усе яны маюць гiстарычную цiкавасць. Увогуле ў 30-я гады Дуброва i месцы вакол яе здавалiся спрадвечнымi. Мноства палявых, лугавых, балотных кветак. Цэлымi хмарамi леталi i паасобку вадзiлiся ўсялякiя птушкi. Хапала i звяр'я.

Успамiны мае - размова

Як i ва усiх: пра родны кут.

Усе ж Дуброва - ёсць Дуброва

Так хочацца бываць мне тут.

Буслы, Карпiлаўка, Дайнекi -

Так вёска дзелiцца на тры,

У кожнай назве - свае вехi,

Адбiтак з даўняе пары.

Назва Буслы пайшла, быць можа,

Ад птушак гэтых, што у нас

На кожным дрэве i дахах тожа

Убачыш кублы ў летнi час.

Пацвердзяць вам аднавяскоўцы

Як зранку да самага змярка

Буслы вiталi на буслоўцы

Cтаронку клёкатам штодня.

Да пары да гэтай невядома,

Хто першы ўсе ж пачаў свой век:

Цi птушка Бусел каля дома,

А можа Бусел-чалавек?

Буслiных прозвiшчаў у Дуброве

Дакладна - семдзесят iз ста,

I гэта самая аснова,

На ей трымаюся i я.

* * *

Пайду туды, дзе нарадзiўся,

Дзе кожна купiнка - сястра.

Пайду ў той клас, дзе навучыўся

Азы па азбуцы пiсаць.

Гляну зноў на Аблонне,

Дзе лотаць жоўценька цвiце -

Сваю прыгожасць заўтра, сёння

У душу водарам кладзе.

Пайду i гляну, як на нiве

Жанкi сярпамi жыта жнуць,-

Iх рукi днем свой клiн асiляць,

А ноччу прагна кросны ткуць.

Пайду, вазьму я той зямлiцы,

Што пахне хлебам i дабром,

Я буду вечна з ёй раднiцца

I з тым таполем пад акном.

Хачу зiрнуць на люба неба,

З такiм блакiтам я мужаў,

I пах запомнiў таго хлеба,

Якi ў дзяцiнстве смакаваў...

Не раз меў шчасце на свiтаннi,

Пад восень у апаўшы лiст

З жураўлямi ў час спаткання

Размаўляць у ад ветра свiст.

Чуў сход свой жураўлi склiкалi

(Яны спяшалiся ў адлет).

I клятву прыляцець давалі

Назад сюды, як сыйдзе лёд.

А качкI так вялі размову:

"На поўдні добра, там нам, рай.

А прыйдзе час... Даём мы слова -

Вярнемся зноў у гэты край!"

* * *

Вакол Дубровы ёсць шмат вёсак,

Як толькi глянеш на прастор -

Замлынне вiдна з-за бярозак,

Карма, Гумнiшча, Язвiн, Бор.

Зарэчча i у туман заўважыш,

Часцей тут можна пабываць.

За Тараховiча заедзеш -

I Мольча, як рукой падаць.

З Прытыкi блiзка да Пятровiч -

Тады яна была Сiняукай.

Далей на захад да Раковiч -

Там весачка...Чарняўка.

Сямак - Гамза - адно ўсё роўна,

Кадаш цi Мiхайлаўка.

На поўдзень пойдзеш - вёска Залле,

А там побач Людзвiнаўка.

Калi мiнеш Прасвет - Загор'е,

Убачыш i Давыдаўку.

Навокал цягнуцца балоты,

Яны асушаны ў наш час.

Падрана грэбля вось пад бокам -

Хлебам добрым кормiць нас.

* * *

Адсюль паблiзу Папоў востраў,

Нехта так сказаў Папоў

Дайсцi сюды не так-та проста -

На шляху няма слупоў...

Медзведаў i Мармавiчы -

Знаёмыя нам вескi.

У свой час у Яўтушкавiчах

Быў сенакос Дуброўскi.

Стракавiчы, Асопнае,

Мехаўшчына, Печышчы,

А Крымёны i Куннае -

Гэта ўсе ўрочышчы.

Побач з Заллем - Кабыльшчына -

Цяпер завуць Палессем,

Далей Вiша, Уюнiшчы,

А Мыслаў Рог за лесам.

Церабулiн, Iванiшчы,

Раманiшчы i Дзербiн.

Пружынiшчы i Селiшчы,

Валосавiчы, Чэрнiн.

* * *

А колькi ўрочышаў цудоўных

Нарадзiлася на свет.

I не злiчыць iмён iх розных

Кветкавых прыгожых месц.

Горожкi, Брышча, Жыдаўшчына,

Зялёнае i Саланец,

Асiнаўка i Ваўкаўшчына,

Сухi Лясок i Жаралец.

Прасцiчаў, Папова поле,

Базылёва i Зайцаў груд.

Ельнiцкi мост, Глыбока пелля

Есць i Папаратнiца груд.

Вакол Асiнавай далiны,

Пад Лiпаю і Красным барком.

Ты ў летку мог набраць ажыны,

Зрабiць прыпынак пад Дубком.

Крыху пазней, як мiне лета,

Настаў час браць калiну -

Вялiкi луг наведай ты

I востраў Ярмалiны.

Бярозаўку i Дубасiны,

Калiнаўку i Каржоў,

Бунькаў востраў i Мулiнiшчы,

Жывец, Iгнацiкаў Лужок.

Свiшчук i Вуцьвiнка, Пад Клёнам

(Адкуль усе назвы знае Бог!)

Кармiч-лаза, Пяскi i Новiн,

Рог Дзеркачоў, Бацянаў Рог.

Мох кiслы, Бурая Гарожжа,

Муляцiн, Вубядзь, Глiнiшча

I Шуты мох, крывое поле -

Усе гэта назвы ўрочышчаў.

Забыць мне нельга Бугаў, Хутар

I Таўсты снет, i Ацяты...

Я ўсяму так рады

З табой, Дуброва. Як тады

Было так проста i цiкава

Схадзiць пяшком у Крушнiкi,

Прайсцi на Умошшы паўз канаву -

Якiя там баравiкi!..

Як пойдзем хлопцамi ў Шчасцiн -

Асiнавiкаў набяром,

Назад дарогаю пашчасцiць -

Арэхаў спелых мы нарвем.

Шукаў любую я прычыну,

Каб збегаць на раку, на Мель.

Не раз хадзiў капаць лучыну

Адзiн на Дзякавую бель.

Таргi, Масцiшчы мне знаёмы,

У Кружку я жыта засяваў,

Ля пеллi Галлiвай за Борам

Чарнiц каробку набiраў.

У Малееўцы буронак пасвiў

Аж на Грыноўку прапускаў.

У Селiшчах вадзiцу пiў я

З калодзежа, што дзед капаў.

Усе гэта - родныя мясцiны...

Тлумачэннi: Вол рачны - гэта птушка Выхухаль;

Явар - мясцовая назва аiра;

назвы весак: Замлынне - Прытыка, Гумнiчча - Мартынаўка,

Кабыльшчына - Палессе, Сiняука - Пятровiчы,

Сямак - Гамза, Кадаш - Мiкалаеука,

Полашчаў - Мiхайлаўка.

Васiль Бусел

Светлагорскiя навiны.-2002.- 2-3жнiуня (N91-92),

16-17жнiуня (N97)-
В нашем музее имеется полный, оригинальный , с рукописными правками и пояснениями автора экземпляр этой поэмы.

Гістарычная даведка

Вёска Дуброва знаходзіцца ў 23 км на захад ад Светлагорска, 24 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск-на- Бярэзіне (на лініі Жлобін — Калінкавічы), 124 км ад Гомеля, на р. Іпа (прыток р. Прыпяць) і аўтадарозе Парычы — Светлагорск.

Паблізу ад вёскі Дуброва размесціліся вёскі Прытыка, Мартынаўка, Язвін, Вялікі Бор, Зарэчча.

Дуброва па пісьмовых крыніцах вядома з 1592 года. У Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі ёсць матэрыялы люстраціі Бабруйскага староства, ў складзе якога знаходзілася в. Дуброва за 1765 год. Там жа захоўваюцца інвентары ўніяцкай царквы ў в. Дуброва Рэчыцкага павета Мінскай губерніі за 1784 год. У маёнтак Дуброва ўваходзілі навакольныя вёскі, напрыклад Прытыка (раней Замлынне), Пружынішчы заснаваныя былымі жыхарамі вёскі Дуброва, перасяленцамі з Дубровы. Дакладная дата заснавання вёскі пакуль не вынайдзена, але вядомы гады заснавання (першага ўзгадавання ў пісьмовых крыніцах) навакольных вёсак, у якія адселяліся з Дубровы і якія ўваходзілі ў Дуброўскі царкоўны прыход. Напрыклад, Пружынішчы (1793г), Прытыка (Замлынне,1847г.), Зарэчча (1737 г.), Мартынаўка (Гумнішча,1850 г). Да 1925 года Прытыка называлася Замлынне, Мартынаўка — Гумнішча. Гавораць, што там стаялі гумны для абмалоту і захоўвання збожжа. Дык адкуль узяліся вёскі Зарэчча і Замлынне? Хто ім даў такія назвы? У цэнтры гэтых вёсак стаяла і цяпер стаіць вёска Дуброва. А за раку Іпу для нарыхтоўкі будаўнічага матэрыялу адпраўлялі людзей. Вёскі Замлынне, Зарэчча мелі зносіны з вёскай Дуброва — восень, вясна, лета — па кладках, зімой — санкі. Напэўна, людзям па некаторых абставінах нельга было дабірацца ў сваю вёску. Яны вырашылі заснаваць паселішча. Так было лягчэй. Тыя, хто адпраўлялі іх, называлі зарачанамі, а паселішча — Зарэччам (ад слова “рака”, “за ракой”). І зноў такі, калі глядзець з вёскі Дуброва, а не з Язвіна ці Вялікага Бору, паселішча, дзе знаходзілася царква і лічылася вёскай, як атрымалася з Дубровай.

Веска Прытыка раней называлася Замлынне. Першы успамін аб вёсцы ў архіўных дакументах датуецца 1847 годам. У вёсцы налічвалася 5 надзелаў — Ігнатоўскі, 2 Іванаўскіх, Янаўскі, Фядосаўскі. Гэта былі перасяленцы з Дубровы. Пазней ў Прытыку пачалі перасяляцца з іншых вёсак. Людзі шукалі лепшай долі. Сяляне цясніліся на невялічкіх кавалачках зямлі, не ў кожнага была свая цяглавая жывёліна, каб абрабляць гэтыя вузкія палоскі. Да Кастрычніцкай рэвалюцыі на ўсю вёску мелася ўсяго 6 плугоў. Жылі сяляне ў маленькіх курных хатках. Не было дзе і за што вучыць дзяцей. Крыху падрастуць дзеткі і ідуць працаваць, дапамагаць бацькам: хто ў пастухі, хто ў наймічкі (даглядаць дзяцей, выконваць хатнюю працу)

Вёска Прытыка насіла назву Замлынне таму, што на адным з прытокаў Іпы стаяў вадзяны млын, а паблізу яго вёска. Так, ад таго, што яна была размешчана за млыном, яна атрымала назву Замлынне. Зносіны паміж Дубровай і Замлыннем вясной, улетку і восенню адбываліся па кладках, а зімой на санках. З Замлыння ў Дуброву хадзілі ў краму і царкву, а пазней, пры магчымасці, і ў школу. У 1925 годзе вёску Замлынне перайменавалі ў вёску Прытыка.

Як вядома з гістарычных звестак, Дуброва не ўваходзіла ў склад памешчыцкіх маёнткаў, а была дзяржаўнай. У той час як Язвін і Вялікі Бор служылі прыгону Пушчыных. Невялікай па плошчы колькасцю глебы, якая ацэньвалася сярэднім разрадам (усяго 47 дзесяцін), валодала арэндатар Лазоўская Юзэфа (па звестках 1872 года). Астатняя дуброўская зямля была нізкага разраду: на ёй раслі лес, хмызнякі. Значная частка тэрыторыі была забалочана да непраходнасці.Таму ў барацьбе за выжыванне сяляне, якія былі дзяржаўнымі, імкнуліся пашырыць плошчы зямлі і сенажацяў. На ўскраінах лясоў раскарчоўвалі хмызнякі і сеялі хлеб, бульбу. Адсюль мноства хутароў і урочышч, маючых назвы ад імён, прозвішчаў тых людзей, якія там жылі ( Дзяркачоў Рог, Бацянаў Рог, Масцішча, Вяльчо, Бугаў, Сецішча і інш.)

Іпа гэтая рачушка з даўніх часоў выконвала ролю мясцовага шляху зносін паміж жыхарамі берагоў Прыпяці і насельніцтвам падбярэзінскіх прастораў. Гэта быў адзіны тарговы шлях у даннай мясцовасці.

Іпа — чаму так названа рака? Навуковае меркаванне назвы ракі такое: адзін з варыянтаў геаграфічнага тэрміну “іпа” — балотная вада. Трэба меркаваць, што назва яе мае фінскае паходжанне, аб чым сведчаць падобныя назвы, а таксама прозвішчы на тэрыторыях, заселянных фінскімі народамі (Эстонія, Фінляндыя). Рака Іпа струменіць на поўдзень да галоўнай палескай ракі Прыпяці.

Але колькі б мы не меркавалі аб паходжанні ракі, ў вёсцы ёсць свая легенда: невялікая рачулка брала свой пачатак з-пад куста ліпы і таму назва Іпа.

Гістарычную даведку склала Людміла Бусел.

Начало коллективному хозяйствованию было положено в 1929 году. Весной 1930 года свезли в один сарай плуги, бороны, коней и организовали колхоз «Чырвоная Дуброва». Первыми членами сельхозартели стали: Савелий Тимофеевич Друзик, Иван Семёнович Друзик, Пётр Павлович Бусел, братья Герасим и Кирей Михеевичи Буслы, Яким Тихонович Масальский и Долгий Никита Васильевич.

В каждой из 7 окружных деревень был свой колхоз: Притыка — “Новая жизнь”, Теребулин — “колхоз имени Калинина”, Мартиновка — “Чырвоная Мартынаўка”, Великий Бор — “Чырвоны Бор”, Язвин — “колхоз имени Ворошилова”, Заречье —“Чырвонае Зарэчча” и в Дуброве — “Чырвоная Дуброва”. В 1940 году семь колхозов имели около 2000га земли, 2 автомашины, 316 коней, 1110 голов крупнорогатого скота. Только три из колхозов обслуживались Паричской МТС (машинно-тракторной станцией).

С 1950 года колхоз стал называться “Путь к коммунизму”. Возглавил его секретарь Паричского райкома комсомола, присланный по заданию партии 25-тысячник Иолий Парфёнович Карпов. В 1953 году все 7 колхозов объединились в один — “Путь к коммунизму”.

Дважды в 1960 и 1964 годах колхоз был участником ВДНХ (выставки достижений народного хозяйства) в Москве. Овёс сорта “Золотой дождь” рос в человеческий рост, урожайность 45ц с гектара.

1967 г — сдана в эксплуатацию типовая свиноферма с комплексной механизацией на 1000 голов, 1968г — на откорме свиней 600 штук

1973 г. — колхозу “Путь к коммунизму” вручено Знамя министерства сельского хозяйства СССР и автомобиль “Жигули” за высокие показателив производстве животноводческой продукции по условиям соцсоревнования в период зимовки.

1980 г — построен животноводческий комплекс по откорму КРС на 3 тысячи голов

1986 г— осенью на месте колхозного сада построен посёлок из 50 домов для переселенцев из Наровлянского района.

В 1995 году колхоз вновь меняет название, и становится — колхозом “Дуброва”.

В апреле 2000 к “Дуброве” присоединили колхоз “Беларусь”

С 2003 изменилась форма хозяйствования — на сельскохзяйственный производственный кооператив “Дуброва-агро”.

С 2005 года хозяйство стало сельскохозяйственным филиалом РУП “Гомельэнерго”.

В 2009 году решением Светлогорского районного совета депутатов деревня Дуброва Полесского сельского совета преобразована в агрогородок Дуброва. Агрогородком называются сельские населённые пункты условия проживания в которых максимально приближены к городским. Приобрели новый современный вид все социально-культурные объекты: административное здание филиала, КБО (комбинат бытового обслуживания), почтовое отделение, СДК и сельская библиотека, УПК “ясли-сад-средняя школа”, СВА (сельская врачебная амбулатория), два магазина “Промышленные товары” и “Продовольственные товары”, гостиничный комплекс, таксофон на здании продмага, по которому бесплатно можно позвонить по экстренным номерам (101, 102, 103). Сельским жителям стали доступны услуги сотовых операторов, Интернета. На почте и в продовольственном магазине у сельчан есть возможность рассчитаться по пластиковой карточке.

В конце 2009 года произошёл административный передел: Полесский сельский совет упразднился: д. Великий Бор, Дуброва, Заречье, Мартыновка, Притыка, Теребулины и Язвин включены в состав Николаевского сельского совета.

Деревня Дуброва — родина Героя Социалистического Труда Дайнеки Филиппа Петровича и Бусла Ивана Павловича, кандидата сельскохозяйственных наук, старшего научного сотрудника, доцента, автора более 90 научных и научно-методических работ, книг сельскохозяйственной тематики.

На 01.01. 2010 года в агрогородке Дуброва имеется 219 хозяйств ,

проживает 512 жителей, из них трудоспособных 267, пенсионеры — 74, детей — 83.

Историческая справка составлена библиотекарем Дубровской сельской библиотеки Бусел Людмилой Фёдоровной